وسایل و تجهیزات ارتودنسی فقط منحصر به بریس‌های ثابت و متحرک نمی‌شود. وسایل متعددی برای اصلاح ناهنجاری‌ها و انحراف فک و ردیف و مرتب کردن دندان‌ها وجود دارد. متخصص ارتودنسی در بعضی موارد از بریس ثابت و متحرک معمولی در کنار وسایل دیگر استفاده می‌کند تا هدف درمان که می‌تواند مواردی چون وسیع کردن سقف دهان به منظور ایجاد فضا، بستن فاصله بین دندانی و اصلاح ناهنجاری‌ها و بی‌نظمی‌هایی مانند بلند بودن استخوان فک پایین یا کوتاه بودن استخوان فک بالا و رفع به‌هم‌فشردگی و شلوغی دندان‌های بالا و پایین باشد، به دست آید.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f0a26a”]
وسایل ارتودنسی جدید به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می‌شود. اکثر وسایل ارتودنسی برای درمان یک ناهنجاری خاص به کار برده می‌شود. متخصص ارتودنسی با توجه به تشخیص انجام شده از مناسب‌ترین و موثرترین تجهیزات ارتودنسی برای خلق لبخندی زیبا استفاده می‌کند. وسایل فانکشنال ارتودنسی عملکرد دهان را تغییر می‌دهد تا نتیجه مطلوب با اصلاح شدن مشکلات استخوانی به دست آید. در صورت وجود هرگونه سوال یا نگرانی درباره وسایل ارتودنسی کافی است با کلینیک دندانپزشکی دکتر روشنک غفاری تماس بگیرید تا متخصصین مجرب ما توضیحات کاملی را درباره مزایا و کاربردهای هر یک از این وسایل ارائه دهند.
شما عزیزان می توانید جهات کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو وقت ارتودنسی در کلینیک دندانپزشکی دکتر روشنک غفاری با شماره‌ی [shortcode-variables slug=”number”] تماس بگیرید.[/alert]
انواع تجهیزات و وسایل ارتودنسی
در ادامه پرکاربردترین وسایل ارتودنسی را به اختصار معرفی می‌کنیم.
بریس فلزی
بریس فلزی متداول‌ترین روش برای مرتب کردن دندان‌ها است. این بریس از استیل ضدزنگ گرید بالا تهیه می‌شود. بریس‌های فلزی امروزی کوچک‌تر و راحت‌تراند و کمتر جلب توجه می‌کنند.
بریس سرامیکی
بریس سرامیکی تهیه شده از مواد شفاف با ظاهر زیبایی که دارد، به یکی از محبوب‌ترین روش‌ها برای مرتب کردن دندان‌های بزرگسالان تبدیل شده است. تنها نقطه ضعف بریس سرامیکی این است که نسبت به بریس فلزی دوام کمتری دارد و بعضی خوراکی‌ها باعث تغییررنگ کش‌های آن بین دو جلسه ویزیت ارتودنسی می‌شود.
ریتینر
پس از به اتمام رسیدن درمان ارتودنسی با براکت و سیم یا ارتودنسی نامرئی، نوبت به استفاده از ریتینر یا پلاک نگهدارنده می‌رسد. مرحله نگهداری حداقل دو سال طول می‌کشد و نتیجه نهایی ارتودنسی به شدت به تعهد در استفاده از ریتینر بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که ریتینر را باید پیش از مسواک زدن از دهان خارج کنید و آن را مجدد پس از تمیز کردن در دهان قرار دهید.
وسیع کننده کام
وسیع کننده یا اکسپندر سریع کام یکی از وسایل ارتودنسی است که فضای موجود در فک بالا را افزایش می‌دهد. وسیع کننده به روش باندینگ یا با باندهای سیمانی به دندان‌های آسیاب بالا متصل می‌شود. وسیع کننده غالباً برای ایجاد رابطه‌ای بهتر بین فک بالا و پایین یا اصلاح به‌هم‌فشردگی و شلوغی یا نامرتبی دندان‌های فک بالا به کار برده می‌شود.
این وسیله فقط برای کودکان در حال رشد کاربرد دارد، چون بافت پیوندی بین دو نیمه راست و چپ فک بالا در سن رشد به عمل وسیع کردن واکنش نشان می‌دهد. هر بار که بیمار پیچ تعبیه شده در میانه اکسپندر را با کلید مخصوص می‌چرخاند، سقف دهان یا کام اندکی پهن‌تر می‌شود. فشار اعمال شده توسط اکسپندر باعث می‌شود که استخوان بیشتری بین دو نیمه راست و چپ فک رشد کند و در نهایت فک بزرگتر شود.
جدا کننده
جداکننده کش ظریفی است که بین دندان‌ها قرار داده می‌شود تا برای قرار دادن باند ارتودنسی در جلسات بعدی فضا ایجاد کند. جداکننده پس از ایجاد فضای کافی خود به خود می‌افتد. برای تعیین ضرورت جایگزینی کش کافی است که نخ دندان را بین دندان‌ها وارد کنید. اگر نخ گیر کند، فضای کافی ایجاد نشده است و باید قبل از قرارگیری باند از جدا کننده دیگری استفاده کرد تا فضای لازم به دست آید.
کش
کش یا الاستیک بخش مهمی از درمان ارتودنسی است و تاثیرگذاری آن به همکاری و تعهد بیمار بستگی دارد. کش فشار بیشتری را به بریس وارد می‌کند تا دندان به شیوه دلخواه حرکت داده شود. بیمار باید به صورت تمام وقت، به جز زمان غذا خوردن و مسواک زدن، از کش استفاده کند. بیمار باید کش‌ها را حداقل روزی یک بار عوض کند. کش ارتودنسی در اندازه‌های مختلف وجود دارد و هر اندازه کاربرد خاص خود را دارد.
فیس ماسک (هدگیر معکوس)
فیس ماسک به منظور مقابله با اختلاف رشد بین فک بالا و پایین به کار برده می‌شود. اختلال مال اکلوژن کلاس 3 نوعی ناهنجاری است که در آن فک بالا سریع‌تر از فک پایین رشد کرده و در نتیجه دندان‌های بالا جلوتر از دندان‌های پایین قرار گرفته است. فیس ماسک فک پایین را جلو می‌کشد تا رشد آن را به رشد فک بالا نزدیک کند. بدنه فیس ماسک دور سر بسته می‌شود و کش‌های آن مستقیماً به دندان‌ها متصل می‌شود. فیس ماسک متحرک است، اما بیمار باید روزانه 20 ـ 12 ساعت از آن استفاده کند تا درمان با سرعت مناسب پیش برود.
هدگیر
هدگیر برای اصلاح مال اکلوژن کلاس 2 یا اصطلاحاً اوربایت به کار برده می‌شود. چنانچه رشد فک پایین سریع‌تر از فک بالا باشد، ناهنجاری اوربایت به وجود می‌آید. هدگیر رشد فک پایین را محدود می‌کند تا تاخیر رشد فک بالا جبران شود. بدنه هدگیر دور سر بسته می‌شود و هدگیر به بریس و باند متصل می‌شود. در بعضی موارد هدگیر برای ایجاد فضا به کار برده می‌شود تا بتوان دندان‌های جلو را به عقب حرکت داد. هدگیر نیز مانند فیس ماسک باید روزانه 20 ـ 12 ساعت بسته شود.
وسیله جلوگیری از زبان زدن
زبان زدن حالتی است که فرد زبان‌اش را معمولاً هنگام بلع، صحبت کردن یا بی‌حرکت بودن زبان به دندان‌های جلو فشار می‌دهد. اگر زبان زدن مداوم باشد، دندان‌ها نامرتب می‌شود و نیاز به اصلاح پیدا می‌کند.
متخصصین ارتودنسی ترجیح می‌دهند که از بی‌نظم شدن دندان‌ها جلوگیری کنند و با استفاده از وسایل مخصوص بیمار را وادار به ترک این عادت مضر کنند. این وسیله شبیه به گارد یا محافظ دهانی است که معمولاً شب‌ها از آن استفاده می‌شود. البته گاهی وسیله دائمی‌تری تجویز می‌شود.
ضربه‌گیر لب
متخصصین ارتودنسی نهایت سعی خود را برای اجتناب از کشیدن دندان می‌کنند، یکی از این روش‌ها که ضرروت کشیدن دندان را از بین می‌برد، بامپر یا ضربه‌گیر لب است که فضای لازم را برای ردیف شدن دندان‌ها ایجاد می‌کند. بامپر لب سیمی است که روی فک پایین قرار می‌گیرد و از یک دندان آسیاب تا دندان آسیاب دیگر کشیده می‌شود. بامپر اجازه نمی‌دهد که لب‌ها و گونه‌ها با دندان‌ها تماس داشته باشد. لب‌ها و گونه‌ها هنگام حرف زدن یا حرکت دادن دهان به بامپر فشار می‌آورد و بامپر نیز این فشار را به دندان‌ها منتقل می‌کند. این فشار دندان‌های آسیاب را به عقب می‌راند تا فضای لازم برای قرارگیری مرتب دندان‌ها ایجاد شود.
وسیله جلوگیری از مکیدن انگشت شست
کودکان معمولاً عادت مکیدن انگشت را قبل از درآمدن دندان‌های دائمی پیشین، در بازه سنی 4 ـ 2 سالگی ترک می‌کنند. اما اگر کودک پس از درآمدن دندان‌های دائمی همچنان به مکیدن انگشت ادامه دهد، رشد دهان مختل و دندان‌های دائمی نامرتب می‌شود.
استفاده از “بریس ثابت سقف دهان” یک راهکار برای وادار کردن کودک به ترک عادت است. متخصص ارتودنسی این وسیله را پشت دندان‌های بالای کودک، روی سقف دهان قرار می‌دهد. این بریس از سیم‌های نیم دایره‌ای استیل ضدزنگ تشکیل می‌شود که با باند استیل به دندان‌های آسیاب متصل می‌شود. سیم‌های فولادی پشت دندان‌های قدامی بالا بسته می‌شود و جلب توجه نمی‌کند. بریس ثابت سقف دهان معمولاً باعث می‌شود که کودک عادت مکیدن انگشت را همان روز اول ترک کند.
پلاک پاندولی
پلاک پاندولی (Pendulum) برای اصلاح مال اکلوژن کلاس 2 به کار برده می‌شود و هدف از استفاده از آن عقب بردن دندان‌های آسیاب فک بالا است تا بایت بیمار، یعنی شیوه روی هم قرار گرفتن دندان‌ها، در کنار دهان اصلاح شود.
وسیله پاندولی از یک تکمه ” button” تشکیل می‌شود که روی سقف دهان قرار می‌گیرد، سیم فنری در واکنش به این فشار در یک قوس وسیع حرکت می‌کند تا دندان‌های آسیاب به تدریج به عقب حرکت کند. این وسیله از سقف دهان به عنوان یک پایه برای به عقب راندن دندان‌های آسیاب استفاده می‌کند. بیمار معمولاً باید 5 ـ 3 ماه از این وسیله استفاده کند.
پلاک Nance
پلاک Nance برای جلوگیری از چرخیدن دندان‌های آسیاب بالا یا جلو آمدن آنها پس از اتمام استفاده از هدگیر، پلاک ویلسون یا هر وسیله دیگری که دندان‌های آسیاب را عقب برده است، به کار برده می‌شود. برخی بیماران قبل از رویش دندان‌های آسیاب کوچک از پلاک Nance استفاده می‌کنند. این وسیله از دو باند تشکیل می‌شود که با سیمان به دندان‌های آسیاب اول متصل می‌شود و یک سیم نیز روی سقف دهان قرار می‌گیرد که از یک دندان آسیاب تا دندان آسیاب دیگر کشیده می‌شود. button یا پد آکریلیک سیمی را می‌پوشاند که روی سقف دهان و پشت دندان‌های قدامی قرار گرفته است.
پلاک Herbst
یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که برای درمان آنها به متخصص ارتودنسی مراجعه می‌شود، تفاوتی است که بین دو فک در اثر جلوتر بودن دندان‌های بالا نسبت به دندان‌های پایین مشاهده می‌شود. علت این ناهنجاری کوچک و عقب بودن فک پایین است. هدف از درمان این عارضه جبران کاهش رشد فک پایین است که برای دستیابی به آن از وسایلی مانند پلاک Herbst (هربست) استفاده می‌شود.
اگرچه پلاک Herbst از عقب رفتن فک پایین جلوگیری کند، اما بیمار می‌تواند دهان را به راحتی باز و بسته کند و علی‌رغم قرار گرفتن فک پایین در موقعیت جدید، غذا را بدون مشکل بجود.