آمالگام دندانی از ترکیبی از فلزات، شامل جیوه، نقره، قلع و مس، تهیه می‌شود. سال‌ها است که دندانپزشکان از آمالگام یا ماده نقره‌ای رنگ برای پر کردن دندان استفاده می‌کنند؛ چرا که آمالگام بادوام است و از دیگر مواد مخصوص پر کردن دندان، مانند طلا یا کامپوزیت همرنگ دندان، ارزان‌تر است.
آمالگام نقره‌ای رنگ به دلیل دوام و استحکام بالا غالباً بهترین ماده برای پر کردن پوسیدگی وسیع یا ترمیم دندان‌های عقب دهان است که هنگام جویدن نیروی زیادی به آنها وارد می‌شود. چون آمالگام به سرعت سفت می‌شود، برای پر کردن مناطقی، مانند زیر خط لثه، مناسب است که خشک نگهداشتن آنها حین ترمیم دشوار است. همچنین چون پر کردن دندان با آمالگام کمتر از ترمیم با مواد همرنگ طول می‌کشد، آمالگام برای ترمیم دندان‌های کودکان و بیمارانی بهتر است که بی‌حرکت ماندن روی صندلی دندانپزشکی برای‌شان دشوار است.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f0a26a”]
پر کردن دندان یکی از درمان‌های ترمیمی دندانپزشکی است که برای ترمیم شکستگی‌های جزئی، پوسیدگی دندان یا سطوح آسیب دیده دندان انجام می‌شود. آمالگام یکی از پرکاربردترین مواد مخصوص پر کردن دندان است که درمانی موثر، ایمن و مطمئن برای پوسیدگی دندان محسوب می‌شود. اگرچه آمالگام ماده‌ای ایمن و متداول در دندانپزشکی است، نگرانی‌هایی درباره جیوه موجود در آن وجود دارد. البته جیوه در ترکیب با فلزات دیگر به ماده‌ای پایدار و بی‌خطر تبدیل می‌شود. متخصصین ما در کلینیک دندانپزشکی دکتر روشنک غفاری ایمنی و سلامتی بیماران را مقدم بر هر چیز می‌دانند و پس از توضیح دادن روش‌های مختلف پر کردن دندان، بهترین روش ممکن را توصیه می‌کنند.
جهت دریافت نوبت مشاوره و یا رزرو وقت با شماره‌ی [shortcode-variables slug=”number”] تماس بگیرید.[/alert]
مزایای آمالگام دندانی
مزایای آمالگام به عنوان یک ماده ترمیمی عبارت است از:
• استحکام: آمالگام محکم‌ترین ماده برای ترمیم مستقیم دندان است.
• دوام: آمالگام در ناحیه‌های وسیع تحمل کننده فشار (جویدن) دوام خوب تا عالی دارد و سال‌ها داخل دندان باقی می‌ماند. دوام آمالگام کمتر از طلا و بیشتر از رزین کامپوزیتی است.
• قرارگیری نسبتاً آسان: آمالگام در محیط مرطوب مقاومت نسبتاً بالایی دارد.
• مقاومت در برابر پوسیدگی: پس از پر کردن دندان با آمالگام، خوردگی کوچکی بین آمالگام و دندان رخ می‌دهد و فضاهای خالی پر می‌شود. آمالگام مانند پوشش سیال مقاومی عمل می‌کند که در برابر رشد باکتری‌های عامل پوسیدگی دندان، مقاومت می‌کند.
• هزینه پایین‌تر: آمالگام بسیار ارزان‌تر از طلا و دیگر ترمیم‌های غیرمستقیم است. همچنین آمالگام ارزان‌تر از رزین کامپوزیتی است.
دلیل استفاده از جیوه در آمالگام
به این خاطر از جیوه در تهیه آمالگام استفاده می‌شود که آلیاژ نهایی نرم و شکل‌پذیر شود. پس از ترکیب کردن جیوه با پودر آلیاژ، ترکیبی به دست می‌آید که آن‌قدر نرم هست تا بتوان آن را مخلوط کرد و داخل دندان فشار داد. در عین حال این ترکیب به سرعت سفت می‌شود و در برابر نیروهای جویدن و گاز زدن مقاومت بالایی دارد.
دلیل نگرانی درباره وجود جیوه در آمالگام
جیوه فلزی است که به طور طبیعی در محیط وجود دارد و همگی ما از راه هوا، آب آشامیدنی، خاک و غذا در معرض جیوه قرار می‌گیریم.
شدت آسیب دیدگی ناشی از تماس جیوه با بدن به میزان جیوه بستگی دارد. بحث اصلی درباره آمالگام درباره شیوه آزاد شدن جیوه در بدن و مقدار جذب آن توسط بدن است. در گذشته آمالگام را خنثی و بی‌اثر می‌دانستند و معتقد بودند که پس از پر کردن دندان با آمالگام، جیوه‌ای از آن آزاد نمی‌شود. اما آزمایش‌های پیشرفته اخیر این نظریه را تغییر داده است. در اثر ساییدگی ترمیم آمالگام مقدار بسیار کمی بخار جیوه از آن آزاد می‌شود.
پژوهش در این زمینه پیچیده است و برآوردهای مختلفی درباره میزان واقعی جیوه آزاد شده انجام شده است. بااین حال نتیجه پژوهش‌های متعدد حاکی از آن است که جیوه آزاد شده از آمالگام در محیط دهان بسیار ناچیز است.
همچنین نشان داده شده است که مقدار جیوه‌ای که بیمار هنگام پر کردن دندان با آمالگام در معرض آن قرار می‌گیرد، کمتر از مقدار جیوه‌ای است که اکثر افراد از محیط روزمره یا غذای مصرفی دریافت می‌کنند.
ایمنی آمالگام دندانی برای بانوان باردار
تاکنون هیچ گونه عوارضی درباره پر کردن دندان با آمالگام در دوران بارداری گزارش نشده است. بااین حال احتمال انتقال جیوه به جفت وجود دارد. در مجموع دندانپزشکان توصیه می‌کنند که بانوان باردار از درمان‌های غیرضروری دندانپزشکی خودداری کنند. بهتر است پر کردن دندان با آمالگام در دوران بارداری انجام نشود و از مواد دیگری برای پر کردن دندان استفاده شود.
چه افرادی باید به جای آمالگام از مواد دیگری برای پر کردن دندان استفاده کنند؟
نگرانی‌های مرتبط با جیوه به مقدار کل جیوه جذب شده از تمام منابع مربوط می‌شود. بنابراین افرادی که در معرض مقدار زیادی جیوه قرار دارند، برای مثال جیوه زیادی را به واسطه شغل‌شان دریافت می‌کنند یا مقدار زیادی جیوه را از غذاهای دریایی دریافت می‌کنند، بهتر است از پر کردن دندان با آمالگام خودداری کنند. تعداد انگشت‌شماری از بیماران نیز به جیوه موجود در آمالگام حساسیت نشان می‌دهند؛ برای پر کردن دندان بیمارانی که به آمالگام حساسیت دارند، از مواد دیگری استفاده می‌شود.
جایگزین‌های آمالگام
امروزه برای تهیه آمالگام علاوه بر جیوه از ایندیوم نیز استفاده می‌شود. ایندیوم جیوه را نگه می‌دارد و به این ترتیب جیوه کمتری در محیط آزاد می‌شود. همچنین آمالگام‌های حاوی مس بالا نیز وجود دارد؛ این نوع آمالگام جیوه کمتر و مس بیشتر دارد.
دندانپزشکان از مواد دیگری نیز برای ترمیم دندان استفاده می‌کنند که از آن جمله می‌توان به رزین کامپوزیتی، سرامیک (پرسلین) و طلا اشاره کرد. آمالگام محکم‌تر از رزین کامپوزیت است و پر کردن دندان با آن کمتر طول می‌کشد.
رزین کامپوزیت ماده‌ای همرنگ دندان است که چون سریع‌تر از آمالگام ساییده می‌شود، برای تمام ترمیم‌ها مناسب نیست.
چرا دندانپزشکان از جایگزین‌های آمالگام استفاده نمی‌کنند؟
جایگزین‌های آمالگام، مانند ترمیم‌های طلا، سرامیک و رزین کامپوزیت، گران‌تراند. تهیه ترمیم‌های پرسلینی و طلایی بیشتر طول می‌کشد و درمان در دو جلسه انجام می‌شود. رزین کامپوزیت یا ماده همرنگ دندان ظاهر زیبایی دارد، اما جایگذاری آن بیشتر طول می‌کشد. به علاوه دوام ماده‌های جایگزین، به جز طلا، از آمالگام کمتر است.
چه زمانی ترمیم آمالگام باید تعویض شود؟
چنانچه ترمیم آمالگام ساییده یا شکسته شود یا زیر ترمیم پوسیدگی بدهد، ترمیم آمالگام دندان باید تجدید شود. هیچ گونه شواهدی درباره مشکل‌ساز بودن آمالگام وجود ندارد.
تعویض آمالگام سالم باعث برداشته شدن بخش سالم دندان و آزاد شدن مقدار بیشتری جیوه می‌شود. بیمارانی که فکر می‌کنند ترمیم قبلی دندان‌شان مشکلی دارد، باید با دندانپزشک معالج خود در این باره مشورت کنند.
معایب آمالگام برای پر کردن دندان
معایب آمالگام به عنوان یک ماده ترمیمی عبارت است از:
• زیبایی: آمالگام همرنگ دندان نیست و غالباً از نقره‌ای به سیاه تغییررنگ می‌دهد.
• به خطر انداختن سلامت ساختار دندان: برای نگه داشتن و محکم بودن ترمیم آمالگام باید بخشی از ساختار سالم دندان برداشته شود.
• ضعیف شدن دندان: آمالگام دندانی به مرور زمان منبسط می‌شود و باعث شکستگی قابل توجه دندان می‌شود؛ به ویژه ازآنجایی که آمالگام معمولاً برای ناحیه‌های بزرگی استفاده می‌شود که فشار زیادی را تحمل می‌کنند.
• افزایش احتمال حساسیت دندان‌ها به گرما: فلز هادی خوب سرما و گرما است و تغییر دما را به عصب دندان منتقل می‌کند.
• زمان سفت شدن: آمالگام به سرعت سفت نمی‌شود. بیمار تقریباً تا 24 ساعت پس از پر کردن دندان با آمالگام نباید با دندان پر شده غذا بجود تا آمالگام به تدریج محکم شود.
• وجود جیوه و فلزات دیگر در آمالگام: جیوه فلزی سمی است و ممکن است باعث حساسیت بیمار بشود.
هزینه
هزینه پر کردن دندان با آمالگام به عامل‌های متعددی از قبیل موارد زیر بستگی دارد:
• دندانپزشک معالج
• نوع بیمه دندانپزشکی بیمار
• چند سطحی بودن ترمیم. برای مثال یک دندان پوسیدگی یک سطحی دارد، اما دندان دیگر یک یا تمام سطوح آن پوسیده یا آسیب دیده است.