کشیدن دندان (extract) و جراحی: مراقبت بعد، برای جلوگیری از خونریزی

دندانپزشک برای کشیدن دندان، آن را به کمک انبر (فورسپس) از آلوئولوس یا حفره موجود در استخوان آلوئولار بیرون می‌کشد؛ استخوان آلوئولار استخوانی حفره حفره است که اطراف ریشه‌های دندان را گرفته است. کشیدن دندان در مقایسه با بسیاری از درمان‌های دندانپزشکی ممکن است ترسناک به نظر برسد، به ویژه اگر با اصطلاح جراحی دهان از آن یاد شود. بااین حال اگر از ضرورت کشیدن دندان مطلع باشید، هنگامی که دندانپزشک دندان کشیدن را توصیه کند، چندان مضطرب نخواهید شد.

دلایل کشیدن دندان

در شرایط زیر معمولاً کشیدن دندان ضرورت می‌یابد:

آسیب ناشی از پوسیدگی یا ضربه دیدن

دندانپزشکان همواره در وهله نخست رویکردی نگهدارنده را برای ترمیم دندان آسیب دیده و خراب در پیش می‌گیرند. اما اگر آسیب آن‌قدر شدید و گسترده باشد که نتوان دندان را با راه‌حل‌های معمولی چون روکش و پر کردن نجات داد، دندانپزشک به ناچار تصمیم به کشیدن دندان می‌گیرد.

ارتودنسی

دندان کشیدن گاهی بخشی از درمان ارتودنسی یا سیم‌کشی دندان‌ها است. اگر دندان‌ها برای دهان بیش از حد بزرگ باشد و مشکلات متعددی را ایجاد کند، دندان باید کشیده شود تا بتوان درمان ارتودنسی را طبق برنامه پیش برد و باقی دندان‌ها را مرتب کرد. متداول‌ترین دلیل برای کشیدن دندان در دوران ارتودنسی اصلاح مشکل بی‌نظمی و به‌هم‌فشردگی دندان‌ها است. البته اختلال‌های دیگری نیز مانند اوربایت باعث می‌شود که دندانپزشک دندان کشیدن را توصیه کند.

دندان عقل

چنانچه دندان عقل نهفته باشد یا مشکلات دیگری را ایجاد کرده باشد، کشیدن آن توصیه می‌شود. گاهی اوقات دندان عقل عفونت می‌کند یا باعث ایجاد آبسه، درد یا ورم می‌شود، در این شرایط بهترین درمان، کشیدن دندان عقل است.

رویش به موقع دندان‌های کودکان

گاهی اوقات دندانپزشک توصیه می‌کند دندان‌های شیری که به موقع نیفتاده است، کشیده شود. برای مثال اگر دندانپزشک متوجه شود که فرزندتان هنوز صاحب دندانی شیری است که اکثر هم‌سن و سالانش سال‌ها قبل شاهد افتادن آن بوده‌اند، پیشنهاد می‌کند که آن دندان کشیده شود تا دندان دائمی به موقع  و مرتب در سر جای خود دربیاید.

آمادگی قبل از کشیدن دندان

• دندانپزشک قبل از کشیدن دندان پرونده بیمار، به ویژه پرونده دندانپزشکی را به دقت بررسی می‌کند و از بیمار می‌خواهد که داروهای مصرفی فعلی را اطلاع دهد.
• بیمار حتماً باید مصرف داروهای رقیق کننده خون یا حساسیت دارویی را به دندانپزشک اطلاع دهد.
• گاهی اوقات دندانپزشک قبل از کشیدن دندان، آنتی بیوتیک برای بیمار تجویز می‌کند.
• همچنین از دندان عکس رادیوگرافی گرفته شود تا بهترین روش کشیدن دندان تعیین شود.
• دندانپزشک از بیمار می‌خواهد که مصرف دخانیات را از حداقل یک روز قبل از جراحی ترک کند، چون دخانیات باعث خشک شدن حفره دندان و بدون پوشش شدن استخوان آلوئولار می‌شود.
• در روز درمان ابتدا دندانپزشک دندان و ناحیه اطراف آن را به طور موضعی بی‌حس می‌کند.

کشیدن دندان

دندان کشیدن به دو روش اصلی زیر انجام می‌شود:

• تکنیک ساده، فورسپس، بسته
• تکنیک جراحی، فلپ، باز

عمل ساده یا غیرجراحی کشیدن دندان

پس از آن که دندان و اطراف آن بی‌حس شد، دندانپزشک دندان را با وسیله خاصی به نام الویتور لق می‌کند. الویتور بافت‌های نگهدارنده دندان را متلاشی می‌کند و حفره استخوانی جای دهنده دندان را بزرگ‌تر می‌کند. سپس دندانپزشک دندان را با انبر بیرون می‌کشد. بیمار هنگام کشیدن دندان، فشار مربوط به خارج شدن دندان را حس می‌کند، اما دچار درد نمی‌شود.

دندانپزشک گاز روی حفره دندان قرار می‌دهد و از بیمار می‌خواهد که آن را فشار دهد تا خونریزی متوقف شود. عمل ساده دندان ظرف کشیدن 30 ـ 20 دقیقه کامل می‌شود.

جراحی دندان

در شرایط زیر جراحی دندان انجام می‌شود:

• دندانی که به طور کامل از لثه بیرون نزده است.
• دندانی که بزرگتر از آن است که بتوان آن را به یکباره بیرون کشید و باید خرد شود.
• دندان نهفته
• دندانی که از خط لثه شکسته است.

جراح برش کوچکی را روی لثه ایجاد می‌کند تا به دندان مورد نظر دسترسی پیدا کند. اگر دندان بزرگتر از آن باشد که جراح بتواند آن را به یک‌باره خارج کند، دندان باید خرد شود. چنانچه دندان نهفته باشد، جراح بخشی از بافت استخوان و لثه را می‌برد، سپس دندان را با انبر رو به جلو و عقب حرکت می‌دهد، تا قدری در استخوان فک لق شود و در نهایت نیز دندان را بیرون می‌کشد. در موارد خاص دندانپزشک لبه‌های لثه را پس از جراحی به هم بخیه می‌زند. بخیه از نوع جذبی است و نیازی به کشیدن ندارد. پس از جراحی معمولاً لخته خون در حفره دندان تشکیل می‌شود. دندانپزشک گاز پانسمان را روی لخته قرار می‌دهد و از بیمار می‌خواهد که آن را تا زمان قطع شدن خونریزی با دندان‌ها فشار دهد.

مراقبت پس از کشیدن دندان

چنانچه از مراقبت‌ها و احتیاط‌های پس از دندان کشیدن اطلاع داشته باشید، بدون مشکل دوران بهبود را پشت سر خواهید گذاشت و زخم نیز به خوبی بسته می‌شود و التیام می‌یابد.

• دندان‌ها را محکم روی گاز پانسمان فشار دهید: دندانپزشک پس از کشیدن دندان، گاز پانسمان را برای متوقف کردن خونریزی روی زخم قرار می‌دهد. دندان‌ها را محکم روی گاز فشار دهید تا فشار لازم وارد شود و خونریزی بند بیاید. اگر خونریزی به شدت ادامه یابد، باید گاز را جابجا کنید تا مستقیماً روی زخم را بپوشاند. گاز را پس از 45 ـ 30 دقیقه عوض کنید و در آیینه نگاه کنید تا ببینید که آیا خونریزی ادامه دارد یا خیر.
• صحبت نکنید: حرف زدن گاز را شل می‌کند و منجر به خونریزی بیشتر و تاخیر در ایجاد لخته می‌شود.
• ناحیه دندان کشیده شده را با زبان یا انگشت دستکاری نکنید: همچنین در این مدت بینی‌تان را نگیرید و عطسه یا سرفه نیز نکنید. افزایش فشار باعث خونریزی مجدد زخم خواهد شد. دستتان را روی ناحیه جراحی شده نگذارید، چون این کار دما را افزایش می‌دهد.
• برای تسکین درد مسکن مصرف کنید: فقط داروهای تجویز شده دندانپزشک را مصرف کنید. اگر جراح دهان و دندان مسکنی برایتان تجویز نکرده است، از مسکن‌های بدون نسخه استفاده کنید. آنتی بیوتیکی را مصرف کنید که جراح برایتان تجویز کرده است.
• از کیسه یخ استفاده کنید: کیسه یخ را روی صورت دقیقاً روی محل دندان کشیده شده قرار دهید. کیسه یخ خونریزی را کاهش می‌دهد و با منقبض کردن رگ‌ها ورم را نیز کنترل می‌کند. کیسه یخ را به مدت 20 ـ 10 دقیقه روی صورت بگذارید و تا مرتبه بعدی حداقل 30 دقیقه صبر کنید.
• آب نمک گرم غرغره کنید: غرغره کردن آب نمک را از فردای روز جراحی شروع کنید. برای تهیه آب نمک کافی است که یک قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب مخلوط کنید. آب نمک را به آرامی و بدون فشار با احتیاط در دهان بگردانید.
• دندان‌ها را مسواک بزنید: پس از گذشت 24 ساعت می‌توانید دندان‌ها و زبان را مسواک بزنید، مراقب باشید که در نزدیکی ناحیه کشیدن دندان از خمیردندان استفاده نکنید.
• پس از 48 ـ 24 ساعت از کمپرس گرم استفاده کنید: گرما به دلیل افزایش دادن گردش خون، روند التیام را تسریع می‌کند و ناراحتی و ورم را کاهش می‌دهد. 36 ساعت پس از دندان کشیدن یک حوله گرم و مرطوب را به مدت 20 دقیقه روی صورت قرار دهید و تا مرتبه بعدی 20 دقیقه صبر کنید.

عوارض

کشیدن دندان به ندرت عوارض جدی به دنبال دارد، بااین حال احتمال دارد که مشکلات زیر بروز یابد:

• افتادن لخته خون تشکیل شده در حفره دندان چند روز پس از کشیدن دندان
• عفونت
• آسیب عصبی
• شکستگی ناشی از استفاده ابزار، وسایل یا ایمپلنت هنگام انجام عمل
• آسیب دیدن دیگر دندان‌ها یا ترمیم‌ها
• کبودی و ورم محل درمان
• احساس ناراحتی یا درد در محل تزریق
• از بین نرفتن کامل درد
• واکنش به بی‌حسی موضعی یا داروهای دیگری که در طول عمل یا پس از آن به کار برده شده است.
• آهسته التیام یافتن زخم
• نامناسب شدن بایت و به خوبی روی هم قرار نگرفتن دندان‌ها که اصلاح آن نیاز به انجام درمان‌های دیگر دارد.