نتایج ارتودنسی در حالت ایده‌آل مادام‌العمر است و دندان‌ها تا پایان عمر ردیف و مرتب باقی می‌ماند. اما دندان‌ها در اثر عوامل متعددی چون درآمدن دندان‌های عقل، آسیب دیدگی، ناهنجاری بایت یا به اتمام نرساندن درمان ارتودنسی، دوباره به موقعیت اولیه برمی‌گردد و اصلاح به دست آمده از درمان ارتودنسی از بین می‌رود. گاهی اوقات لازم است که درمان ارتودنسی ثانویه برای خنثی کردن اثر برگشت دندان‌ها انجام شود.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f0a26a”]
برگشت دندان‌ها پس از ارتودنسی مشکلی شایع، به ویژه در نخستین سال پس از اتمام ارتودنسی است. بهترین روش برای پیشگیری از نامرتب شدن دوباره دندان‌ها، استفاده از ریتینر یا پلاک نگهدارنده طبق دستور دندانپزشک است. هدف از استفاده از ریتینر این است که دندان‌ها تا زمان شکل‌گیری مجدد استخوان و تثبیت رباط‌های پریودنتال در موقعیت جدید همچنان ردیف و مرتب بماند. در ابتدا لازم است که به طور شبانه‌روزی از ریتینر استفاده شود، اما مدت زمان در دهان گذاشتن ریتینر به مرور کمتر و کمتر می‌شود. اما اگر دندان‌ها به وضعیت اولیه برگشته باشد، درمان ارتودنسی باید دوباره انجام شود. البته خوشبختانه درمان ثانویه به ندرت به اندازه درمان اولیه طول می‌کشد و عموماً ظرف 6 هفته یا کمتر کامل می‌شود. به علاوه درمان برگشت ارتودنسی را می‌توان به روش ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین) انجام داد. متخصصین ما در [shortcode-variables slug=”name”] وضعیت بایت و روی هم قرار گرفتن دندان‌ها را ارزیابی می‌کنند تا احتمال برگشت دندان‌ها به حالت اولیه به حداقل برسد و اطمینان حاصل شود که خطر بروز اختلال مفصل فکی گیجگاهی (TMJ) وجود ندارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره اصلاح برگشت دندان‌ها پس از ارتودنسی و یا رزرو نوبت با شماره [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل فرمایید.
[/alert]
دلایل برگشت ارتودنسی
ساختارهای نگهدارنده دندان‌های مرتب شده برای تثبیت و عادت کردن به موقعیت جدید نیاز به زمان دارند. دندان‌ها به مرور زمان ثابت می‌شود، اما همواره احتمال برگشت درمان ارتودنسی وجود دارد. هرچند تمایل دندان‌ها به برگشت به وضعیت اولیه دلیل اصلی استفاده از ریتینر است، اما برگشت دندان‌ها به وضعیت نامرتب قبلی علل دیگری نیز دارد که در ادامه آنها را توضیح می‌دهیم.
دندان قروچه
نیروهایی که در اثر دندان قروچه به دندان‌ها و فک وارد می‌شود، فک پایین را به جلو می‌راند و به ردیف دندان‌های بالا نیز فشار می‌آورد. تحمیل فشار مکرر به دندان‌های فک بالا بر وضعیت دندان‌ها اثر می‌گذارد و باعث کج و نامرتب شدن آنها می‌شود. بسیاری از افراد بدون این که خود بدانند، شب‌ها هنگام خوابیدن دندان قروچه می‌کنند.
ژنتیک
حتی اگر دندان‌های دائمی به شیوه‌ای ردیف و مرتب دربیاید، ممکن است در دوران بزرگسالی در اثر عوامل ژنتیکی و وراثت نامرتب شود.
از دست دادن دندان
حرکت طبیعی موسوم به جابجایی مزیال باعث می‌شود که دندان‌ها به طرف جلو حرکت کند. زمانی که یک دندان از دست می‌رود، فضای خالی ایجاد شده این حرکت را تسهیل می‌کند و دندان‌ها کج می‌شود.
درآمدن دندان آسیاب سوم
دندان عقل معمولاً در دوران نوجوانی درمی‌آید. هرچند گاهی درآمدن دندان‌های عقل در دهه سوم زندگی رخ می‌دهد. اگر دندان عقل دیرتر دربیاید، دندان‌های پایین نامرتب می‌شود.
سن
به موازات افزایش سن، دندان‌ها ضعیف می‌شود. همان طور که مینای محافظ دندان به مرور باریک و ساییده می‌شود، دندان‌ها زیر فشار خم و جابجا می‌شود. حرکت دندان‌های پیشین پایین در اثر بالا رفتن سن محسوس‌تر است.
ضرورت درمان برگشت ارتودنسی
نگرانی اصلی این است که بازگشت ارتودنسی عارضه‌ای مزمن باشد، یعنی این که اگر نامرتبی دندان‌ها اصلاح نشود، حرکت و جابجایی دندان‌ها همچنان ادامه داشته باشد. این جابجایی مداوم زیبایی لبخند را خدشه‌دار می‌سازد، از آن مهم‌تر سلامتی دندان‌ها را به خطر می‌اندازد و مشکلات عملکردی زیر را به وجود می‌آورد:
- دشوار شدن مسواک زدن و نخ کشیدن دندان‌ها
- تحریک لثه
- تحلیل لثه
- پوسیدگی دندان
- ناهنجاری‌های بایت
- ترک خوردن و لب‌پر شدن دندان‌ها
- ساییدگی شدید دندان‌ها
- ساییدگی مینای دندان
مشکلات به وجود آمده با توجه به شرایط خاص بیمار به ناهنجاری‌های بایت پیچیده‌تری دامن می‌زند. اگر به سرعت برای درمان برگشت ارتودنسی اقدام شود، می‌توان از محافظه کارانه‌ترین درمان ممکن استفاده کرد.
درمان برگشت ارتودنسی
استفاده از ریتینر
یکی از شایع‌ترین علل برگشت دندان‌ها عدم استفاده از ریتینر پس از اتمام ارتودنسی است. با توجه به این که رباط‌ها دندان‌ها را ثابت نگه می‌دارد، ریتینر به گونه‌ای طراحی می‌شود که تا زمانی که استخوان و رباط‌های پریودنتال اطراف دندان‌ها به طور کامل رشد کند، دندان‌ها را ثابت در موقعیت جدید نگه دارد. با این توصیف استفاده از پلاک نگهدارنده برای موفقیت درازمدت درمان ضروری است. به خاطر داشته باشید که بیمار باید دقیقاً مطابق دستور دندانپزشک از وسایل نگهدارنده استفاده کند. متخصصین ارتودنسی دو نوع ریتینر را توصیه می‌کنند. یکی از آنها ریتینر متحرک است که برای فک بالا و پایین تهیه می‌شود. ریتینر متحرک پلاک پلاستیک و سفارشی است که بیمار باید هر شب آن را در دهان بگذارد تا دندان‌ها ثابت بماند. نوع دیگر ریتینر ثابت Bonded است که دارای سیم استیل ضدزنگ و منعطفی است که پشت دندان‌های قدامی بالا و پایین چسبانده می‌شود. این روش برای بیمارانی مناسب است که فراموش می‌کنند، شب‌ها از ریتینر استفاده کنند. البته رعایت بهداشت برای بیمارانی که از ریتینر ثابت استفاده می‌کنند، قدری دشوار می‌شود و به همین دلیل جرم دور سیم جمع می‌شود.
تکرار درمان
متخصص ارتودنسی ابتدا ارزیابی دقیقی را انجام می‌دهد و گستردگی برگشت دندان‌ها را بررسی می‌کند. دندانپزشک با استفاده از رادیولوژی، عکسبرداری و معاینه کامل، وضعیت فعلی بیمار را تشخیص می‌دهد و طرح درمانی را برای اصلاح طرح لبخند تهیه می‌کند. متخصص با توجه به شدت بازگشت درمان ارتودنسی، راهکار محدود یا جامعی را برای درمان مجدد توصیه می‌کند. برگشت خفیف تا متوسط را غالباً می‌توان با سیم‌کشی کوتاه مدت دندان‌های پیشین یا استفاده از بریس نامرئی برای مدتی کوتاه اصلاح کرد. اما برگشت متوسط تا شدید نیاز به درمان مجدد گسترده‌تری دارد که در آن از بریس کامل، کش، بند لاستیکی یا ست کامل بریس نامرئی استفاده می‌شود.
پیشگیری از برگشت ارتودنسی
درحالی که درمان ارتودنسی اولیه از شدت گرفتن مشکلات دندانی و به هم ریختن شدید لبخند جلوگیری می‌کند، درمان نشدن برگشت ارتودنسی به سرعت خطر بروز این مشکلات، از قبیل دندان قروچه، اختلال مفصل فکی گیجگاهی و آپنه (وقفه تنفسی) در خواب را مجدداً مطرح می‌کند. اقدامات پیشگیرانه متعددی برای به حداقل رساندن احتمال بروز این مشکلات، قبل از ارتودنسی، در طول آن و پس از اتمام ارتودنسی انجام می‌شود که در ادامه آنها را شرح می‌دهیم.
درمان ارتودنسی در سن پایین
هرچند ارتودنسی در دوران بزرگسالی نیز درمانی موثر است، اما احتمال برگشت ارتودنسی در سنین بیشتر بالاتر است، مگر آن که ناهنجاری‌های مربوط به فک و موقعیت دندان‌ها نیز اصلاح شده باشد. ارتودنسی در دوران کودکی، مانند ارتودنسی پیشگیری یا ارتودنسی مرحله اول، رشد صحیح استخوان‌ها را تضمین می‌کند و از بروز ناهنجاری‌های بایت در آینده جلوگیری می‌کند. بنابراین دندانپزشکان اطفال از والدین می‌خواهند که فرزندانشان را حدود 7 سالگی برای ارزیابی ارتودنسی به کلینیک ببرند.
رعایت دقیق طرح درمان
هرچند ارتودنسی متحرک، مانند بریس نامرئی، مزایای متعددی دارد، اما موفقیت این درمان‌ها تابعی از پشتکاری و همکاری بیمار است. اگر بیمار استفاده از پلاک یا تعویض آن را طبق برنامه تعیین شده فراموش کند، نه تنها طول درمان افزایش می‌یابد، بلکه احتمال شکست خوردن درمان نیز بالاتر می‌رود. با این توصیف بیمار باید به دقت از دستورات متخصص پیروی کند و برای نظارت بر پیشرفت درمان به طور منظم به دندانپزشک مراجعه کند.