هدف از ارتودنسی نشاندن لبخندی درخشان با دندان‌هایی ردیف و مرتب بر لبان بیمار و اصلاح اختلال‌های بایت به گونه‌ای است که دندان‌ها به خوبی روی هم قرار بگیرد. بایت ایده‌آل گاز زدن، جویدن و صحبت کردن را آسان‌تر می‌کند. درمان ارتودنسی غالباً بخشی از طرح درمانی جامع دهان و دندان‌ها است. چنانچه به خوبی از دندان‌ها مراقبت کنید و در صورت لزوم درمان ارتودنسی را نیز انجام دهید، دندان‌ها تا پایان عمر مرتب و محکم در دهان‌تان باقی خواهد ماند. چنانچه درمان ارتودنسی در دوره کودکی یا نوجوانی، یعنی زمانی انجام شود که بیمار هنوز در حال رشد است، نتایجی به دست می‌آید که حصول آنها پس از اتمام رشد صورت و فک غیرممکن است.
[alert type=”custom” close=”false” icon=”fa fa-hand-o-left” color=”#000000″ background_color=”#f0a26a”]
کجی و نامرتبی دندان‌ها زیبایی لبخند و در نتیجه اعتماد به نفس بیمار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، تحت این شرایط ارتودنسی راه‌حلی است که دندان‌ها را مرتب و نقص‌ها را اصلاح می‌کند. چنانچه نشانه‌هایی از مشکلات مربوط به نامرتبی دندان‌ها را در خود یا فرزندتان مشاهده کردید به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. متخصصین ما در [shortcode-variables slug=”name”] بهترین روش درمان را پس از ارزیابی، توصیه می‌کنند. برای دریافت اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت می‌توانید با شماره [shortcode-variables slug=”number”] تماس حاصل نمایید.[/alert]
[dopts id=”3″]
ارتودنسی به چه بیمارانی توصیه می‌شود؟
بعضی از مشکلات دندانی که با بهره‌گیری از ارتودنسی می‌توان آنها را اصلاح کرد، عبارت است از:
- آندربایت: آندربایت اختلالی است که در آن فک پایین جلوتر از فک بالا قرار دارد، در نتیجه دندان‌های پیشین فک پایین جلوتر از دندان‌های پیشین فک بالا قرار می‌گیرد.
- فاصله‌دار بودن دندان‌ها: فاصله بین دندانی پی‌آمد عامل‌های متعددی چون دندان غائب، کوچک بودن دندان‌ها یا بزرگ بودن فک است. البته فاصله بین دندانی فقط ظاهر دندان‌ها و زیبایی لبخند را خدشه‌دار می‌کند و آسیبی به دندان‌ها نمی‌زند.
- جلو بودن دندان‌های پیشین بالا: این ناهنجاری بر عملکرد و ظاهر دندان‌ها تاثیر می‌گذارد. در این حالت دندان‌های بالا بسیار جلوتر از دندان‌های پایین است یا این که دندان‌های پایین به اندازه کافی جلو نیست.
- بی‌نظمی و به‌هم‌فشردگی دندان‌ها: این مشکل زمانی پیش می‌آید که فضای کافی برای بیرون زدن دندان‌ها از لثه وجود نداشته باشد. این عارضه غالباً با استفاده از وسیع کننده کام یا تراش دادن و کوچک کردن بعضی دندان‌ها اصلاح می‌شود. چنانچه مشکل به این روش‌ها حل شود، دیگر نیازی به کشیدن دندان برای ایجاد فضا و مرتب کردن بقیه دندان‌ها نخواهد بود.
- کراس بایت: برخلاف بایت ایده‌آل که در آن دندان‌های بالا اندکی جلوتر از دندان‌های پایین است، در عارضه کراس بایت دندان‌های بالا عقب‌تر از دندان‌های پایین قرار می‌گیرد. این نوع بایت غالباً پی‌آمد رشد نامناسب فک است و اگر به موقع اصلاح نشود، باید جراحی اصلاحی فک در آینده انجام شود.
- اوربایت: دندان‌های پیشین فک بالا بیش از حالت ایده‌آل همپوشی عمودی با دندان‌های پیشین فک پایین دارد، این عارضه گاهی باعث می‌شود که دندان‌های قدامی پایین سقف دهان را گاز بگیرد.
- اپن بایت: چون دندان‌های پیشین بالا و پایین همپوشی ندارد، عملکرد جویدن بیمار مختل می‌شود و برای مثال نمی‌تواند به راحتی به ساندویچ گاز بزند. اپن بایت عادت‌های نامطلوب متعددی، مانند زبان زدن را ایجاد می‌کند.
ارتودنسی پیشگیری
اگرچه ارتودنسی محدودیت سنی ندارد، اما بازه سنی مناسبی برای دستیابی به بهترین نتیجه ممکن وجود دارد. چنانچه درمان در این سن شروع شود، نتیجه مطلوب در کوتاه‌ترین زمان ممکن و با صرف کمترین هزینه به دست می‌آید. متخصصین توصیه می‌کنند که ارزیابی اولیه به محض مشاهده نخستین نشانه‌های مشکلات ارتودنسی یا حداکثر تا 7 سالگی انجام شود. شاید درمان ارتودنسی در سن پایین لازم نباشد، اما چنانچه کودک تحت نظر باشد، درمان لازم در بهترین زمان ممکن شروع خواهد شد.
نخستین دندان آسیاب دائمی باید تا سن 7 سالگی دربیاید و بایت عقب دهان را شکل دهد؛ در این زمان متخصص ارتودنسی می‌تواند ارتباط جانبی و جلو به عقب دندان‌ها را بررسی کند. برای مثال هنگامی که دندان‌های ثنایا در حال درآمدن است، متخصص می‌تواند وجود اوربایت، اپن بایت، بی‌نظمی دندان‌ها یا لبخند لثه‌ای را تشخیص دهد. درمان زمانمند و برنامه‌ریزی شده شانس رسیدن به لبخندی رویایی و بی‌نقص را افزایش می‌دهد.
انواع ارتودنسی
ارتودنسی به دو نوع اصلی ثابت و متحرک تقسیم‌بندی می‌شود.
ارتودنسی ثابت
ارتودنسی ثابت طی مراحل زیر روی دندان‌ها انجام می‌شود و دندان‌ها سیم‌کشی می‌شود:
- دندانپزشک براکت‌ها را روی تک تک دندان‌ها می‌چسباند.
- سیم قوسی از بین براکت‌ها عبور داده می‌شود و سپس با بند و کش محکم می‌شود.
- فشار و تنش وارده دندان‌ها را به سمت موقعیت مناسب هدایت می‌کند.
نتیجه ارتودنسی ثابت برخلاف ارتودنسی متحرک وابسته به پشتکار بیمار برای استفاده از بریس نیست و موضوع تعهد و حضور ذهن بیمار برای استفاده از پلاک تاثیری بر نتیجه درمان ندارد. در ادامه بعضی از روش‌های ارتودنسی ثابت را به اجمال توضیح می‌دهیم.
ارتودنسی فلزی
ارتودنسی فلزی متداول‌ترین نوع ارتودنسی است. بریس فلزی معمول از استیل ضدزنگ گرید بالا ساخته می‌شود، اما در صورت لزوم می‌توان بریس بدون نیکل نیز تهیه کرد. بریس‌های فلزی امروزی راحت‌تر، کوچک‌تر و جذاب‌تر از بریس‌های قدیمی هستند.
بریس سرامیکی شفاف
بریس سرامیکی از مواد پرسلینی شفافی تهیه می‌شود که بسیار نامشخص‌تر از فلز است. بریس سرامیکی به دلیل ظاهر زیبایی که دارد، نزد بیماران بزرگسال طرفداران بیشتری از ارتودنسی فلزی دارد. براکت‌های سرامیکی تغییر رنگ نمی‌دهد.
ارتودنسی لینگوال
براکت‌های ارتودنسی لینگوال (زبانی) پشت دندان‌های پیشین بالا قرار داده می‌شود. ارتودنسی زبانی عموماً زمانی کاربرد دارد که دندان‌های پیشین جلو آمده باشد. ارتودنسی زبانی چون پشت دندان‌ها قرار می‌گیرد، جلب توجه نمی‌کند.
ارتودنسی متحرک
پلاک ارتودنسی متحرک را باید برخلاف بریس ثابت و سیم‌کشی دندان‌ها از دهان خارج کنید و تمیز کنید، بیمار باید از پلاک‌هایی مانند پلاک ارتودنسی نامرئی 22 ـ 20 ساعت در روز استفاده کند. بیمار باید به برنامه درمان و ساعات استفاده از پلاک متعهد باشد، کوتاهی و سهل‌انگاری در استفاده از پلاک نتیجه درمان را به خطر می‌اندازد.
ارتودنسی نامرئی
در روش ارتودنسی نامرئی (اینویزیلاین) از چندین مجموعه از پلاک‌های پلاستیکی شفاف و متحرکی استفاده می‌شود که به خوبی روی دندان‌ها می‌نشیند و جلب توجه نمی‌کند. برای رسیدن به نتیجه مطلوب از بیمار خواسته می‌شود که پلاک را شبانه‌روز، به جز مواقع غذا خوردن، مسواک زدن یا مناسبت‌های خاص در دهان داشته باشد. اگرچه تمام مشکلات بایت را نمی‌توان به روش ارتودنسی نامرئی اصلاح کرد، اما اینویزیلاین درمانی موثر برای بسیاری از بزرگسالان و برخی از نوجوانان است که به دلیل نامرئی بودن پلاک‌ها ظاهر زیباتری نیز دارد.
ریتینر (نگهدارنده)
پس از اتمام دوره فعال درمان ارتودنسی، بریس برداشته می‌شود و برای این که دندان‌ها در موقعی جدید خود ثابت بماند، از پلاک نگهدارنده (ریتینر) استفاده می‌شود. ریتینر، پلاک متحرک یا سیم‌هایی است که پشت دندان قرار داده می‌شود. پلاک نگهدارنده نقش مهمی را در درمان ارتودنسی ایفاء می‌کند، و اگر مطابق دستور متخصص از آن استفاده نشود، دندان‌ها دوباره به موقعیت نامرتب اولیه بازخواهد گشت.
هدگیر
از هدگیر غالباً برای اصلاح اوربایت شدید استفاده می‌شود. هدگیر با وارد کردن فشار به فک و دندان‌های بالا، آنها را در موقعیت مناسب نگه می‌دارد یا به سمت وضعیت بهتر حرکت می‌دهد. مدت زمان استفاده از هدگیر به شدت مشکل بستگی دارد.
وسیع کننده کام
وسیع کننده کام (اکسپندر) از طریق باندینگ یا بندهای با سیمان چسبانده شده به دندان‌های آسیاب بالا متصل می‌شود. این وسیله با هدف وسیع‌تر کردن فک بالا به کار برده می‌شود و معمولاً زمانی استفاده از آن توصیه می‌شود که فک پایین بسیار باریک باشد یا دندان‌های بالا به‌هم‌فشرده و نامرتب باشد یا خارج از ردیف بقیه دندان‌ها درآمده باشد.
درد
روزهای نخست پس از سیم‌کشی دندان‌ها غالباً دشوارترین زمان برای برخی بیماران است، چرا که بیمار باید به چیزهای زیادی عادت کند. نه زبان و نه دهان هیچ کدام عادت به وجود بریس روی دندان‌ها ندارند و در چنین شرایطی ممکن است بیمار با مقداری درد و ناراحتی مواجه شود. غذاهای سفت و چسبنده باعث جدا شدن براکت‌ها از روی دندان‌ها می‌شود و پاک کردن چنین خوراکی‌هایی نیز از روی دندان‌ها سخت‌تر است. تمامی این مسائل عادت به سیم‌کشی دندان‌ها را دشوارتر می‌کند، خوشبختانه این دوران به سرعت سپری می‌شود.
مراقبت از دندان‌ها حین ارتودنسی
پس از صرف هر وعده غذایی با دقت مسواک بزنید. البته مسواک زدن در دوران ارتودنسی متفاوت از زمان‌های دیگری است و باید به طور کامل و با دقت مسواک بزنید تا سیم‌ها خم نشود یا بریس آسیب نبیند. اطراف هر براکت را هنگام مسواک زدن به خوبی تمیز کنید. اگر مانند همیشه مسواک بزنید، بریس اجازه نخواهد داد که مسواک به تمام نقاط دندان برسد و همه‌جا را پاک کند.
هر روز نخ دندان بکشید تا ذرات غذای گیر کرده بین دندان‌ها آزاد شود. مسواک زدن هنگام سیم کشی دندان‌ها دشوارتر است، چرا که بریس نمی‌گذارد مسواک به تمام برآمدگی‌ها و شکاف‌ها برسد. با این توصیف در دوران ارتودنسی نخ کشیدن اهمیت مضاعفی می‌یابد.
هزینه
هزینه ارتودنسی به نوع درمان، طول درمان و تجربه و مهارت متخصص بستگی دارد. چنانچه به جز بریس و سیم‌کشی دندان‌ها لازم باشد که از وسایل دیگری مانند وسیع کننده کام (اکسپندر)، ایمپلنت انکوریج یا فنر اصلاح کننده بایت استفاده شود، هزینه درمان افزایش خواهد یافت.